Στις τουριστικές εξορμήσεις μας, τις περισσότερες φορές, βρισκόμαστε μπροστά από κτίρια και μνημεία που διαφοροποιούνται σε ό,τι αφορά τις διαστάσεις τους, τις κατασκευαστικές μεθόδους και την αισθητική τεχνοτροπία τους. Οι διαφορές είναι τόσο μεγάλες, δε, ώστε κάθε φορά πρέπει να προσεγγίζουμε το ανάλογο οικοδόμημα με εναλλακτική φωτογραφική τακτική, για να αναδείξουμε τόσο αυτό όσο και το περιβάλλον στο οποίο είναι τοποθετημένο.
Η απόσταση, η γωνία, η ώρα της ημέρας, ο καιρός, τα κτίρια και τα δέντρα τριγύρω, η ύπαρξη νερού (θάλασσα, λίμνη, ποταμός), το υλικό από το οποίο είναι κατασκευασμένο το οικοδόμημα (πέτρα, μάρμαρο, γυαλί, μέταλλο) είναι παράμετροι που μπορείτε να αξιοποιήσετε για να βγάλετε εντυπωσιακές φωτογραφίες. Ας δούμε μαζί τι πρέπει να κάνετε και τι πρέπει να αποφύγετε, αν θέλετε να βγάλετε πραγματικά καλές φωτογραφίες κτιρίων και μνημείων κατά τις περιηγήσεις σας.
Όλα είναι θέμα... timing Περισσότερο από το "τι" θα φωτογραφίσετε και "πότε" θα το φωτογραφίσετε έχει σημασία το "πότε": ανάλογα με το φως που "λούζει" την περιοχή στην οποία βρίσκεται το οικοδόμημα που θέλετε να απαθανατίσετε, θα λάβετε και διαφορετικό αποτέλεσμα. Πρώτος κανόνας για τη φωτογράφηση κτιρίων στη διάρκεια της ημέρα είναι το ότι, αν δεν έχουμε ηλιοφάνεια, τα πράγματα είναι σκούρα (κυριολεκτικά)! Κατά τη φωτογράφηση του ίδιου κτιρίου σε διαφορετική χρονική στιγμή μπορεί να αλλάξει άρδην η εντύπωση που παρουσιάζει η φωτογραφία:
- Το χάραμα, πριν ανατείλει ο ήλιος, δεν υπάρχει αρκετό φως, ώστε να φαίνονται οι σκιές. Η φωτογράφηση είναι δύσκολη, αλλά, αν υπάρχει υγρασία στην ατμόσφαιρα ή ομίχλη, η φωτογραφία θα αποκτήσει ενδιαφέροντα χαρακτήρα.
Αξιοποιήστε τη φωτογράφηση ενός κτιρίου επάνω σε λόφο ή κοντά σε ποτάμι ή λίμνη. Για να έχετε θετικότερα αποτελέσματα, καλό θα ήταν να χρησιμοποιήσετε σχετικά αργό κλείστρο (π.χ. 1/5 sec), για να συγκεντρώσει αρκετό φως ο φακός.
- Τις πρωινές ώρες, κατά τις οποίες ο ήλιος έχει ήδη ανατείλει, είναι ίσως η καλύτερη ώρα για φωτογράφηση, καθώς υπάρχει άφθονο φως, οι σκιές είναι ικανοποιητικές και έτσι αναδεικνύονται οι λεπτομέρειες του κτιρίου: γείσα, εσοχές, γλυπτά και σκαλιστά στην πρόσοψη φαίνονται πολύ καλά.
Το φως χτυπά τα αντικείμενα από πλάγια, κάτι το οποίο είναι βασικός κανόνας για κάθε εξωτερική φωτογράφηση.
- Το μεσημέρι το φως είναι πολύ δυνατό ("σκληρό") και υπάρχει κίνδυνος υπερέκθεσης. Το φως πέφτει σχεδόν κάθετα και χάνονται οι λεπτομέρειες. Οι σκιές γίνονται πολύ έντονες και συχνά το σύστημα φωτομέτρησης υπολειτουργεί.
Αποτέλεσμα αυτής της λανθασμένης φωτομέτρησης είναι οι φωτογραφίες να έχουν έντονη ανομοιομορφία στην κατανομή της φωτεινότητας.
- Το απόγευμα και λίγο πριν από το ηλιοβασίλεμα δημιουργούνται πολύ καλές συνθήκες φωτογράφησης. Λόγω της μειωμένης υγρασίας, σε σχέση με τις πρωινές ώρες, αυξάνεται το ωφέλιμο βάθος, αν υπάρχει κάποιο τοπίο πίσω από το κτίριο.
Με κρυμμένο τον ήλιο πίσω από το κτίριο είναι δυνατή η σύλληψη της σκοτεινής σιλουέτας του σε μια σύνθεση καθαρά καλλιτεχνική, δεδομένου μάλιστα ότι ο ουρανός θα έχει πάρει ιδιαίτερα εντυπωσιακές αποχρώσεις στην κλίμακα του κόκκινου - κίτρινου.
- Τη νύχτα μπορείτε να αξιοποιήσετε τον τεχνητό φωτισμό (τις λάμπες του δρόμου, τα φώτα των δωματίων, του κτιρίου, πιθανή φωταγώγηση κ.λπ.) και να προσαρμόσετε το φακό ανάλογα: καθυστερείτε όσο το δυνατό το κλείστρο, για να συγκεντρώσει πολύ φως, επιδιώκετε να κρατήσετε τη μηχανή απόλυτα σταθερή, διότι το παραμικρό κούνημα προκαλεί φλουτάρισμα, και στην ανάγκη ανεβάζετε την ευαισθησία του αισθητήρα, όχι πάνω από ISO 200, αν έχετε πρόβλημα με τον οπτικό θόρυβο.
Λάβετε τα μέτρα σας Ας ρίξουμε όμως μια ματιά στις ρυθμίσεις της μηχανής, οι οποίες θα δώσουν τις καλύτερες φωτογραφίες. Σε σχέση με άλλες φωτογραφικές εξορμήσεις, η φωτογράφηση αρχιτεκτονικής είναι σχετικά απλούστερη υπόθεση -τουλάχιστον από πλευράς φωτομέτρησης-, καθώς τα κτίρια από πέτρα, τούβλο ή μπετόν έχουν τονικότητα κοντά στο μέσο γκρίζο, οπότε η μηχανή θα μετρήσει σωστά και θα δώσει καλό επίπεδο έκθεσης.
Εάν όμως το υλικό του κτιρίου είναι πολύ σκούρο (π.χ. φιμέ τζάμια, σκούροι τοίχοι) ή πολύ ανοιχτόχρωμο (π.χ. ασβεστωμένα αιγαιοπελαγίτικα σπίτια), πρέπει να αντισταθμίσετε ανάλογα. Εάν, λοιπόν, η μηχανή σας μετρά πάνω σε ένα σκούρο κτίριο και σας δίνει διάφραγμα f/8 και ταχύτητα 1/30, εσείς βάλτε f/8 και 1/60 ή f/11 και 1/30 (θυμηθείτε ότι αυτά τα δύο δουλεύουν αντιστρόφως ανάλογα). Εάν αντιθέτως η μηχανή μετρά πάνω σε ένα κατάλευκο σπίτι ή ένα κτίριο μέσα στο χιόνι και σας δίνει π.χ. 1/250 sec χρόνο έκθεσης και διάφραγμα f/8, εσείς επιλέξτε στο χειροκίνητο 1/125 και f/8 ή 1/250 και f/5.6. Αν έχετε τη δυνατότητα για αντιστάθμιση έκθεσης (EV compensation), βάλτε -1 στοπ για σκοτεινό κτίριο και +1 για υπερβολικά ανοιχτόχρωμο. Σε περίπτωση που η μηχανή "μπερδεύεται" επειδή υπάρχει ήλιος στο κάδρο και το κτίριο βγαίνει σαν μια σκοτεινή σιλουέτα, μετακινήστε το φακό, ώστε να βλέπετε μόνο το κτίριο, φωτομετρήστε (πατήστε τη σκανδάλη μέχρι το μέσο) και με βάση αυτές τις μετρήσεις ξαναφτιάξτε το κάδρο σας και τραβήξτε τη φωτογραφία (αυτό το κόλπο δεν δουλεύει σε πολλές μηχανές με αποκλειστικά αυτόματες ρυθμίσεις).
Εάν όμως το υλικό του κτιρίου είναι πολύ σκούρο (π.χ. φιμέ τζάμια, σκούροι τοίχοι) ή πολύ ανοιχτόχρωμο (π.χ. ασβεστωμένα αιγαιοπελαγίτικα σπίτια), πρέπει να αντισταθμίσετε ανάλογα. Εάν, λοιπόν, η μηχανή σας μετρά πάνω σε ένα σκούρο κτίριο και σας δίνει διάφραγμα f/8 και ταχύτητα 1/30, εσείς βάλτε f/8 και 1/60 ή f/11 και 1/30 (θυμηθείτε ότι αυτά τα δύο δουλεύουν αντιστρόφως ανάλογα). Εάν αντιθέτως η μηχανή μετρά πάνω σε ένα κατάλευκο σπίτι ή ένα κτίριο μέσα στο χιόνι και σας δίνει π.χ. 1/250 sec χρόνο έκθεσης και διάφραγμα f/8, εσείς επιλέξτε στο χειροκίνητο 1/125 και f/8 ή 1/250 και f/5.6. Αν έχετε τη δυνατότητα για αντιστάθμιση έκθεσης (EV compensation), βάλτε -1 στοπ για σκοτεινό κτίριο και +1 για υπερβολικά ανοιχτόχρωμο. Σε περίπτωση που η μηχανή "μπερδεύεται" επειδή υπάρχει ήλιος στο κάδρο και το κτίριο βγαίνει σαν μια σκοτεινή σιλουέτα, μετακινήστε το φακό, ώστε να βλέπετε μόνο το κτίριο, φωτομετρήστε (πατήστε τη σκανδάλη μέχρι το μέσο) και με βάση αυτές τις μετρήσεις ξαναφτιάξτε το κάδρο σας και τραβήξτε τη φωτογραφία (αυτό το κόλπο δεν δουλεύει σε πολλές μηχανές με αποκλειστικά αυτόματες ρυθμίσεις).Σωστή γωνία - Κατάλληλος φακός Φυσικά, δεν φωτογραφίζουμε με τον ίδιο τρόπο όλα τα κτίρια: ένα κλασικό κτίριο (π.χ. ένα ανάκτορο) που έχει οριζόντια ανάπτυξη είναι σκόπιμο να το φωτογραφίσουμε μετωπικά ή με μικρή γωνία από τα πλάγια.
Σε αρχαιολογικά μνημεία και χώρους με πολλά ενδιαφέροντα κτίρια σε παράταξη, είναι καλό η μηχανή μας να έχει ευρυγώνιες δυνατότητες, κάτω από τα 32mm που αποτελούν το στάνταρ για την πλειονότητα των compact μηχανών. Εάν μπορείτε να κατεβείτε στα 28, 24, ακόμα και στα 16mm (κάτι το εφικτό, βέβαια, μόνο στις ριφλέξ μηχανές), μπορείτε να τραβήξετε εκπληκτικά τοπία, στα οποία θα δεσπόζει το κτίριο που έχετε επιλέξει να φωτογραφίσετε.
Στην περίπτωση πολύ υψηλών κτιρίων (π.χ. ουρανοξύστες) είναι πολύ δύσκολο να φωτογραφίσουμε ακριβώς από κάτω κοιτάζοντας στην κορυφή χωρίς να καμπυλωθούν οι ακμές του κτιρίου.
Σε αυτήν την περίπτωση δεν έχετε και πολλές επιλογές: είτε χρησιμοποιείτε έναν ειδικό φακό για την εξουδετέρωση της κύρτωσης ή δουλεύετε εκ των υστέρων τη φωτογραφία στο Photoshop με το εργαλείο της προοπτικής (perspective), αν και η επιτυχία δεν είναι 100% εγγυημένη.
Καλύτερα, λοιπόν, να τηρείτε τις... αποστάσεις από υψηλά κτίρια και να τα δείχνετε μαζί με τον περίγυρό τους, ώστε να καταστήσετε σαφείς τις διαστάσεις τους.
"Πλάθοντας" τη σωστή σύνθεση Ακόμα κι εάν υποτάξετε το φως στη θέλησή σας, μία άστοχη σύνθεση μπορεί να καταστρέψει μία πολλά υποσχόμενη φωτογραφία. Ένα από τα πιο συνηθισμένα λάθη που γίνονται είναι να παρεμβάλλεται μεταξύ του φακού και του κτιρίου κάποιο από τα πολλά ετερόκλητα αντικείμενα (δέντρα, αυτοκίνητα, περαστικοί). Έτσι, το κεντρικό θέμα χάνει τη δυναμική του.Eάν ο περιβάλλων χώρος του κτιρίου δεν είναι "δικός του" (ένας κήπος π.χ.) και καταλαμβάνεται από άλλα κτίρια και δρόμους, είναι σχεδόν βέβαιο ότι αυτά τα ξένα αντικείμενα θα χαλάσουν την ατμόσφαιρα. Αν έχετε κάνει ένα ταξίδι στη γειτονική Ιταλία και έχετε περιηγηθεί τις περίφημες αναγεννησιακές βίλες, θα παρατηρήσετε ότι το κτίριο "κατέχει" και τον περιβάλλοντα χώρο ή είναι κτισμένο σε έναν λόφο, ώστε να μη χάνεται η φυσιογνωμία του. Ένα δυστύχημα με πολλά παλαιά νεοκλασικά κτίρια ή εκκλησίες -ειδικά στην Αθήνα- είναι το ότι "θάβονται" μέσα στον όγκο των ακαλαίσθητων όγκων από μπετόν, οπότε είναι δύσκολο να φωτογραφηθούν με επιτυχία.
Μην ξεχνάτε να αξιοποιείτε τις ιδιαιτερότητες του περιβάλλοντος, αλλά και τις δυνατότητες που δίνει η ίδια η δομή του κτιρίου: ένα μοντέρνο κτίριο με μεταλλικό σκελετό και τεράστιες γυάλινες επιφάνειες αντανακλά έξοχα τον ουρανό, τα σύννεφα, τα διπλανά κτίρια, τον ήλιο και οτιδήποτε άλλο πέφτει επάνω στη γωνία του φακού σας.
Ένα κτίριο με αψιδωτές διόδους σας προκαλεί να το φωτογραφίσετε μέσα από αυτά, όπως και μία στοά με πολλούς κίονες, η οποία θα φανεί εντυπωσιακή, αν τη φωτογραφήσετε από μέσα και παράλληλα με αυτή. Επίσης, ένα κτίριο (π.χ. γέφυρα, κάστρο) μπορεί να καθρεφτιστεί από μακριά στα νερά μιας λίμνης ή ενός ποταμού, αν πετύχετε νηνεμία και καθαρή ατμόσφαιρα.
Σημασία στη λεπτομέρεια Διευρύνοντας τις σκέψεις μας για τη χρήση του κατάλληλου φακού, ένας φακός με μεγάλη εστιακή απόσταση (π.χ. 200mm) και άρα υψηλό επίπεδο οπτικού zoom θα σας βοηθήσει να απομονώσετε την πτέρυγα του κτιρίου που βρίσκετε πιο ενδιαφέρουσα και να εστιάσετε σε ακροκέραμα, αγάλματα, γλυπτά, ζωγραφιές, κίονες, τρούλους, θύρες και παράθυρα, φωτιστικά και άλλες περίτεχνες λεπτομέρειες. Ένα πολύ καλό κόλπο για να φωτογραφίσετε αγάλματα, σιντριβάνια ή άλλα αντικείμενα με φόντο τον κύριο όγκο του κτιρίου ή γενικά οποιοδήποτε τοπίο είναι να ανοίξετε αρκετά το διάφραγμα (aperture), ώστε η φωτογραφία να γίνει "ρηχή", μειώνοντας το βάθος πεδίου. Αποτέλεσμα: το αντικείμενό σας φαίνεται θαυμάσια με όλες τις λεπτομέρειές του, ενώ το παρασκήνιο θολώνει με πολύ όμορφο τρόπο.
Για τους έχοντες και κατέχοντες (φακούς) Με τις τιμές των ριφλέξ μηχανών να έχουν πέσει πολύ κάτω από τα 1.000 Ευρώ, είναι ελκυστική η αγορά τους για όσους είναι μεν έμπειροι στη φωτογραφία, αλλά στερούνται του κατάλληλου εργαλείου. Έχοντας μια ριφλέξ ανά χείρας και τον κατάλληλο εξοπλισμό από πλευράς φακών, μπορείτε να τραβήξετε το ίδιο κτίριο από διαφορετικές αποστάσεις και γωνίες, αλλάζοντας άρδην την ατμόσφαιρα και το περιεχόμενο. Καλά αποτελέσματα θα έχετε και με μια compact μηχανή με υψηλό zoom. Έτσι, αν είστε σε μεγάλη απόσταση από το θέμα σας, σε ευρυγώνια θέση των 20mm αυτό ναι μεν θα βγει μικρό, αλλά θα δεσπόζει στο γύρω περιβάλλον. Στα 28mm το κτίριο είναι πιο μεγάλο και καταλαμβάνει μεγαλύτερο μέρος του κάδρου, αλλά και πάλι αυτή δεν είναι η βέλτιστη εστιακή απόσταση. Σε αυτή τη θέση είναι καλύτερο να φωτογραφίζετε ολόκληρα σύνολα από κτίρια, επιμήκη οικοδομήματα στον οριζόντιο ή κάθετο άξονα (πολύ μακρόστενα ή πολύ υψηλά). Καλύτερα τα πράγματα είναι στα 50mm, οπότε το περιβάλλον και το κτίριο έρχονται σε μεγαλύτερη ισορροπία. Στα 100mm το κτίριο κυριαρχεί. Από εκεί και πέρα και ειδικά μετά τα 200mm εστιάζουμε πλέον σε τμήματα του κτιρίου και αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες.
Σε αρχαιολογικά μνημεία και χώρους με πολλά ενδιαφέροντα κτίρια σε παράταξη, είναι καλό η μηχανή μας να έχει ευρυγώνιες δυνατότητες, κάτω από τα 32mm που αποτελούν το στάνταρ για την πλειονότητα των compact μηχανών. Εάν μπορείτε να κατεβείτε στα 28, 24, ακόμα και στα 16mm (κάτι το εφικτό, βέβαια, μόνο στις ριφλέξ μηχανές), μπορείτε να τραβήξετε εκπληκτικά τοπία, στα οποία θα δεσπόζει το κτίριο που έχετε επιλέξει να φωτογραφίσετε.
Στην περίπτωση πολύ υψηλών κτιρίων (π.χ. ουρανοξύστες) είναι πολύ δύσκολο να φωτογραφίσουμε ακριβώς από κάτω κοιτάζοντας στην κορυφή χωρίς να καμπυλωθούν οι ακμές του κτιρίου.
Σε αυτήν την περίπτωση δεν έχετε και πολλές επιλογές: είτε χρησιμοποιείτε έναν ειδικό φακό για την εξουδετέρωση της κύρτωσης ή δουλεύετε εκ των υστέρων τη φωτογραφία στο Photoshop με το εργαλείο της προοπτικής (perspective), αν και η επιτυχία δεν είναι 100% εγγυημένη.
Καλύτερα, λοιπόν, να τηρείτε τις... αποστάσεις από υψηλά κτίρια και να τα δείχνετε μαζί με τον περίγυρό τους, ώστε να καταστήσετε σαφείς τις διαστάσεις τους."Πλάθοντας" τη σωστή σύνθεση Ακόμα κι εάν υποτάξετε το φως στη θέλησή σας, μία άστοχη σύνθεση μπορεί να καταστρέψει μία πολλά υποσχόμενη φωτογραφία. Ένα από τα πιο συνηθισμένα λάθη που γίνονται είναι να παρεμβάλλεται μεταξύ του φακού και του κτιρίου κάποιο από τα πολλά ετερόκλητα αντικείμενα (δέντρα, αυτοκίνητα, περαστικοί). Έτσι, το κεντρικό θέμα χάνει τη δυναμική του.Eάν ο περιβάλλων χώρος του κτιρίου δεν είναι "δικός του" (ένας κήπος π.χ.) και καταλαμβάνεται από άλλα κτίρια και δρόμους, είναι σχεδόν βέβαιο ότι αυτά τα ξένα αντικείμενα θα χαλάσουν την ατμόσφαιρα. Αν έχετε κάνει ένα ταξίδι στη γειτονική Ιταλία και έχετε περιηγηθεί τις περίφημες αναγεννησιακές βίλες, θα παρατηρήσετε ότι το κτίριο "κατέχει" και τον περιβάλλοντα χώρο ή είναι κτισμένο σε έναν λόφο, ώστε να μη χάνεται η φυσιογνωμία του. Ένα δυστύχημα με πολλά παλαιά νεοκλασικά κτίρια ή εκκλησίες -ειδικά στην Αθήνα- είναι το ότι "θάβονται" μέσα στον όγκο των ακαλαίσθητων όγκων από μπετόν, οπότε είναι δύσκολο να φωτογραφηθούν με επιτυχία.
Μην ξεχνάτε να αξιοποιείτε τις ιδιαιτερότητες του περιβάλλοντος, αλλά και τις δυνατότητες που δίνει η ίδια η δομή του κτιρίου: ένα μοντέρνο κτίριο με μεταλλικό σκελετό και τεράστιες γυάλινες επιφάνειες αντανακλά έξοχα τον ουρανό, τα σύννεφα, τα διπλανά κτίρια, τον ήλιο και οτιδήποτε άλλο πέφτει επάνω στη γωνία του φακού σας.
Ένα κτίριο με αψιδωτές διόδους σας προκαλεί να το φωτογραφίσετε μέσα από αυτά, όπως και μία στοά με πολλούς κίονες, η οποία θα φανεί εντυπωσιακή, αν τη φωτογραφήσετε από μέσα και παράλληλα με αυτή. Επίσης, ένα κτίριο (π.χ. γέφυρα, κάστρο) μπορεί να καθρεφτιστεί από μακριά στα νερά μιας λίμνης ή ενός ποταμού, αν πετύχετε νηνεμία και καθαρή ατμόσφαιρα.
Σημασία στη λεπτομέρεια Διευρύνοντας τις σκέψεις μας για τη χρήση του κατάλληλου φακού, ένας φακός με μεγάλη εστιακή απόσταση (π.χ. 200mm) και άρα υψηλό επίπεδο οπτικού zoom θα σας βοηθήσει να απομονώσετε την πτέρυγα του κτιρίου που βρίσκετε πιο ενδιαφέρουσα και να εστιάσετε σε ακροκέραμα, αγάλματα, γλυπτά, ζωγραφιές, κίονες, τρούλους, θύρες και παράθυρα, φωτιστικά και άλλες περίτεχνες λεπτομέρειες. Ένα πολύ καλό κόλπο για να φωτογραφίσετε αγάλματα, σιντριβάνια ή άλλα αντικείμενα με φόντο τον κύριο όγκο του κτιρίου ή γενικά οποιοδήποτε τοπίο είναι να ανοίξετε αρκετά το διάφραγμα (aperture), ώστε η φωτογραφία να γίνει "ρηχή", μειώνοντας το βάθος πεδίου. Αποτέλεσμα: το αντικείμενό σας φαίνεται θαυμάσια με όλες τις λεπτομέρειές του, ενώ το παρασκήνιο θολώνει με πολύ όμορφο τρόπο.
Για τους έχοντες και κατέχοντες (φακούς) Με τις τιμές των ριφλέξ μηχανών να έχουν πέσει πολύ κάτω από τα 1.000 Ευρώ, είναι ελκυστική η αγορά τους για όσους είναι μεν έμπειροι στη φωτογραφία, αλλά στερούνται του κατάλληλου εργαλείου. Έχοντας μια ριφλέξ ανά χείρας και τον κατάλληλο εξοπλισμό από πλευράς φακών, μπορείτε να τραβήξετε το ίδιο κτίριο από διαφορετικές αποστάσεις και γωνίες, αλλάζοντας άρδην την ατμόσφαιρα και το περιεχόμενο. Καλά αποτελέσματα θα έχετε και με μια compact μηχανή με υψηλό zoom. Έτσι, αν είστε σε μεγάλη απόσταση από το θέμα σας, σε ευρυγώνια θέση των 20mm αυτό ναι μεν θα βγει μικρό, αλλά θα δεσπόζει στο γύρω περιβάλλον. Στα 28mm το κτίριο είναι πιο μεγάλο και καταλαμβάνει μεγαλύτερο μέρος του κάδρου, αλλά και πάλι αυτή δεν είναι η βέλτιστη εστιακή απόσταση. Σε αυτή τη θέση είναι καλύτερο να φωτογραφίζετε ολόκληρα σύνολα από κτίρια, επιμήκη οικοδομήματα στον οριζόντιο ή κάθετο άξονα (πολύ μακρόστενα ή πολύ υψηλά). Καλύτερα τα πράγματα είναι στα 50mm, οπότε το περιβάλλον και το κτίριο έρχονται σε μεγαλύτερη ισορροπία. Στα 100mm το κτίριο κυριαρχεί. Από εκεί και πέρα και ειδικά μετά τα 200mm εστιάζουμε πλέον σε τμήματα του κτιρίου και αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες.
.png "English"){kind=small}
